Saturn in Pieces

Saturn in Pieces Saturn transit into sign Pieces from 29th March 2025 for 2.5 years. It will transit into Aries on 3rd June 2027. Its transit in Aquarius for last 2.5 years was crucial because it was its own house. Now it moves to the house of Jupiter, a watery sign, and both are neutral to each other, therefore, Saturn may lose importance in influencing political affairs but will govern the clouds may bring days of scarcity if other planetary conditions don’t favour monsoon months. The Saturn of Pieces will have impact over all signs but more to the persons born with Saturn in Aquarius, Pieces and Aries as they are passing through the sadesati panoti of it. Persons of moon sign Sagittarius and Leo will have smaller panoti for 2.5 years. Panoti is not bad for all, it gives good or bad fruits according to its benefic and malefic position in the horoscope. Individuals with moon sign Capricorn are now free from the sadesati effect and individuals with moon sign Scorpion and Cancer are free from smaller panoti. Those interested in its effects may check their Sun. If Saturn transit is over the birth Sun, they will experience climax of up or down in the life. If it is transiting opposite to Sun (180 degrees) it will block or stop the growth and one has to wait for a new beginning. It it is transiting over the birth Saturn the person may repeat old mistakes and if it is transiting opposite to it it will bring new heights in life. However, malefic Saturn may leads to losses in life. If it transits at 90 degrees of the birth Saturn, it will bring changes in place of posting, change of work place, profession etc. Saturn is a lord of Capricorn and Aquarius, is exalts in Libra and debilitates in Aries. It gives good fruits in 3-6-10-11 house. It improves the strength (good or bad) of the house wherever it sits. Those with retrograde Saturn in birth horoscope may be careful of hidden enemies, may bring fall. However, such downfalls hv strength to make the individual a great philosopher. It acts differently for each lagna. For Aris lagna, it is good as lord of 10th but obstructive as lord of 11th. For Taurus lagna, it creates Rajyoga being lord of 9th and 10th. For Gemini lagna, it is considered medium effect being lord of 9th and 8th, however, being lord of triangle house of 9th it is beneficial. For Cancer lagna, it grants average marriage life squabbling with the spouse. For Leo lagna, it is harmful. For Virgo lagna it is good as lord of 5th but bad as lord of 6th. For Libra lagna it is Rajyogkari, the most beneficial. For Scorpio lagna it is average, may be beneficial with its good positioning. For Sagittarius lagna, it brings big wealth, some accidental. For Capricorn lagna it is good as lagnesh and doesn’t carry marak effect being a lord of second house, but may have average matrimonial life. For Aquarius lagna, it is beneficial as lord of 1st house, makes rich, gives long life. First child brings the luck. For Pieces lagna, it brings name and fame being lord of 11th but negative as lord of 12th. However, these lines are to be read with its position in the horoscope, its sign, the strength of the lord of its sign, the mahadasha, antardasha makes difference. Incidentally, Gujarat and Gandhinagar are name of sign Aquarius governed by Saturn. Its location is in the west the direction of Saturn. Therefore, it’s place for slow and steady growth. Individuals with positive Saturn have grown here and reached to the height of administration and business during the panoti of Sadesati. Saturn is a planet of inactivity and spirituality. Therefore, useful for the retirees for spiritual surfing in the age of IT and to become philosophers.😂 Punamchand 29 March 2025

Read More

લીવર (યકૃત)

લીવર (યકૃત) છાતીની પાંસળીનાં પોલાણમાં જમણી બાજુ ફેફસાંની નીચે આવેલું સરેરાશ ૧૪ સેન્ટિમીટર અને સવા દોઢ કિલો વજનનો એક ફૂટબોલના દડા જેવડું આપણું લીવર શરીરની સૌથી માટી રાસાયણિક ફેક્ટરી છે. લીવર ગયું તો નક્કી માણસ ગયો. તેના ઘણાં ઘણાં કામ છે. લીવરનું સૌથી મોટું કામ તો ઝેરને ગાળવાનું છે. ઝેર ચાહે સાપનું હોય કે ખોરાકનું કે કોઈ કેફી પીણાંનું લીવર કામે લાગી જાય. પરંતુ તે પણ જ્યારે થાકી જાય એટલો લોડ આપીએ તો આપણાં રામ રમી જાય. કેટલીકવાર કમળો કે વાયરસની બીમારીથી પણ લીવરનું નુકસાન થાય તેમાં વ્યક્તિનો દોષ ન જોવાય. લીવરનું બીજું મોટું કામ ખોરાક પચાવવાનું. આપણાં શરીરના રક્તકણો જૂના થાય એટલે લીવર તેમાંથી પિત્ત બનાવે જે પિત્તાશયમાં થઈ નળી મારફતે આંતરડામાં આવે જેની મદદથી આપણે ખોરાકમાં લીધેલાં ચરબી અને તૈલી પદાર્થોનું પાચન થાય. આપણાં મળનો પીળાશ પડતો રંગ લીવરના બાઈલનો પુરાવો છે. સારું આરોગ્ય જોવાં પેશાબ અને ઝાડો જોવાની આયુર્વેદિક પરંપરા ખૂબ જૂની છે. કર્મયોગ માટે પ્રભાતે કરદર્શનમ્ મંત્રની સાથે પ્રભાતે મળદર્શનમ્ પણ એટલું જ મહત્ત્વનું છે. આપણી પાચનક્રિયા પણ અદ્ભુત છે. પેટમાં એસિડ પેપ્સીન શ્રવે જે પ્રોટીન ખોરાક પચાવે અને નાના આંતરડામાં લીવર અને સ્વાદુપિંડમાંથી પાચક રસ શ્રવે જે અનુક્ર્મે કાર્બોહાઇડ્રેટ અને તૈલી પદાર્થોનું પાચન કરે. લીવર વળી પાછું આંતરડાનું Ph વધારી આલ્કલાઇન કરી આપે જેનાથી લોહીની એસીડીટી ઓછી થાય. લોહીમાં એસીડીટી વધી જાય તો અનેક રોગો થાય જેમાં હ્રદયરોગ અને નેત્રરોગ પણ આવી જાય. આપણે જે પણ ખાઈએ, રોટલાં ખાઈએ, દાળ ખાઈએ, દાળ-ભાત ખાઈએ, ખીચડી-કઢી ખાઈએ, માંસ-માછલી કે ઈંડાં ખાઈએ, બધું જ ગ્લુકોઝ (સુગર) બની જાય. શરીરની કોશિકાઓ (cells) એક ઘડી પણ સુગર અને ઓક્સિજન વિના ન રહી શકે. તે તેનો પ્રાણ છે. તેથી ભગવાને ફેફસાં મારફત ઓક્સિજન અને પેટ-આંતરડા મારફત સર્કરા પહોંચાડવાની વ્યવસ્થા કરી આપી છે. પરંતુ લોહીમાં સર્કરાનું એક માપ જાળવવાનું હોય છે. માપ કરતાં વધારે સુગર રહે તો લાંબાગાળે આંખો નબળી પડે, કીડની નબળી પડે અને હ્રદય કંઈ કહ્યાં વગર એકાએક બંધ પડી જાય. નાનું એવડું સ્વાદુપિંડ તેથી જ ઈન્સ્યુલિન મોકલી સર્કરાનું પ્રમાણ નિયમિત કરે. જેટલી જરૂરી હોય તેટલી સર્કરા રાખી બાકીની ગ્લાઈકોજનમાં રૂપાંતરિત કરી દે જેને લીવર સ્ટોરહાઉસ બની રાખી લે. આપણે કાંઈ આખો દિવસ ખા-ખા નથી કરતાં, તેથી જ્યારે લોહીમાં સર્કરા ઓછી થાય ત્યારે સ્વાદુપિંડ ગ્લુકાગોન શ્રાવ કરી લીવરને સિગ્નલ આપે તેથી લીવરમાં સંગ્રહિત ગ્લાઈકોજનનું ગ્લુકોઝમાં રૂપાંતર કરી લોહીમાં સર્કરાનું પ્રમાણ જાળવી રાખે. ડાયાબિટીસના દર્દીઓએ તેથી જ તો સ્વાદુપિંડ (pancreas) અને યકૃત (liver) એમ બે પ્રકારે સારવાર કરવી પડે. લીવરનું સ્ટોરહાઉસ લગભગ બંધ હોય એટલે તેમણે જાતે જ સુગરનો હિસાબ જાળવવો પડે. દિવસમાં એકસાથે બે કે ત્રણવાર જમવાને બદલે તેટલો જ ખોરાક દશ ભાગ કરી દિવસમાં ટૂકડે ટુકડે જમવાથી સારું સંચાલન કરી શકાય. લીવરનું એક બીજું કામ જુદાજુદા વિટામિન્સ સંગ્રહ કરવાનું અને શરીરમાં ઉણપ ઊભી થાય એટલે જરૂરિયાત મુજબ પૂરાં પાડે છે. આપણો હ્રદય પંપ બિચારો પળના વિરામ વગર પંપીંગ કર્યા જ કરે. એક દિવસમાં એક લાખ વાર ધબકે. એક મિનિટમાં ૫-૬ લીટર લેખે એક દિવસમાં ૭૨૦૦ લીટર લોહી પંપ થાય. ૮૦ વરસનું આયુષ્ય ગણીએ તો આપણું હ્રદય ૧૬ કરોડ લીટર એટલે કે ત્રણ સુપર ટેંકર જેટલું લોહી પંપ કરી આપે. પરંતુ તેણે તો મગજ, હ્રદય, ફેફસાં, કીડની, લીવર, આંખો, હાથ-પગ, શરીરનાં એકએક ભાગને જિવાડવાં તેનાં એક એક સેલને જીવતાં રાખવાં લોહીનો એકદમ ચોકખો માલ જોઈએ. તેથી તેની મદદમાં ફેફસાં, લીવર, પેનક્રીયાસ, કીડની વગેરે આવી જાય. ફેફસાં પ્રાણવાયુ લઈ અંગારવાયુ બહાર કાઢે, નાનું આંતરડું જરૂરી પોષક તત્વો શોષી લે, સ્વાદુપિંડ સુગર નિયંત્રિત કરે, કીડની યુરિયા વગેરે કચરો ફિલ્ટર કરી કાઢી આપે, લીવર ઝેરી પદાર્થો દૂર કરે પછી હ્રદયને શુદ્ધ લોહી આખા શરીરને પિરસવા મોકલી આપે. અને તેમ કરતાં આપણો જીવનરથ ચાલતો રહે. આપણે મોજ કરીએ. ખાઈએ, પીએ, કામ કરીએ, પૈસા કમાઈ કુટુંબનું ભરણપોષણ કરીએ અને નવરાં પડીએ એટલે કોઈકનું પૂરવાંમાં કે ખોદવામાં લાગી જઈએ. મનુષ્ય દેહ આપણાં માતા પિતા અને પરમેશ્વરે આપેલી એક અદ્ભુત ભેંટ છે. તેની કિંમત કરોડોમાં આંકી શકાય. આવો હીરો આપણી પાસે હોય તો પણ આપણે લાચાર થઈ બેઠાં રહીએ તે કેમ ચાલે? કેટલાક કાલિદાસ જે ઝાડની ડાળી પર બેઠા હોય તેને કુહાડીના ઘા મારી તે ડાળી કાપ્યાં કરે. તેમને ખબર નથી કે જેવી ડાળી કપાઈ ગઈ એટલે નીચે પડવાનાં, રામ રમી જવાનાં. જીવન આયુષ્ય તેનાં નિર્ધારિત લક્ષને પૂરું કરી ભલે પૂર્ણ થાય પણ સામે ચાલી પોતાના સગા હાથે તેનો વધ ન કરાય. લીવરની રક્ષા કરવાં તળેલાં, ચરબીયુક્ત પદાર્થોનું સેવન ઘટાડીએ. કેફી પદાર્થો પીવાનું બંધ કરીએ. ડાયાબિટીસના દર્દીઓએ સીધી ખાંડ મિઠાઇ ન આવી અને દિવસમાં લેવાના કુલ ખોરાકના આઠ દશ ભાગ કરી ટૂકડે ટૂકડે ભોજન પૂરું કરી લીવરનું કામ જાતે કરવું. દવાઓ નિયમિત લેવી. પૂનમચંદ ૨૪ માર્ચ ૨૦૨૫

Read More

આવી વસંત

આવી વસંત એક ઝાડે ખરંતા બીજે ચમકતાં પાન, પાનખરની સાંજે વસંત વૈભવ થાય. ચકલીઓની ચીંચીં ને કાગડાની કા કા, મેના પોપટ હરખમાં લેલાં ઉડાઉડ, પારેવાં, હોલાં ફુત્કી, દરજીડો ને દૈયડ; વસંત ઉત્સવમાં કરે બહું કલશોર. હોરી રંગ ઉડાયો મનડું પ્રેમ પતંગ, જુવાન રૂદિયાં ગાવે ફાગણનો આલાપ; બાવાં ડૂબકી દઈ ગયાં પોતાને વિશ્રામ, જગતનો તાત કરે હળ જોત તૈયાર. એક ઝાડે ખરંતા બીજે ચમકતાં પાન, પાનખરની સાંજે વસંત વૈભવ થાય. પૂનમચંદ ૨૧ માર્ચ ૨૦૨૫

Read More

મનખાનો મેળો

મનખાનો મેળો મનુષ્ય જીવન જીવવાનો આ અનેરો લ્હાવો છે. ગયેલો સમય પાછો આવવાનો નથી અને આવનારો સમય પણ જો આમ જ વેડફીને જીવી ગયા તો અંત વેળાએ પસ્તાવો જ રહેવાનો. ખબર છે, આપણે સૂર્ય કરતાં પણ મોટાં કારણ કે સૂર્યને પોતે છે તેની ખબર નથી. તે ધારે તો પંણ પોતાની મરજી મુજબ ચાલી ન શકે. તેને એક ચક્રમાં બેસાડી ફીટ કરી દીધો તેને જ્યાં સુધી તેનો હાઈડ્રોજનનો ખજાનો ખાલી ન થાય ત્યાં સુધી ચાલ્યે જ રાખવાનું. આપણે તો જ્યારે ઉઠવું હોય ત્યારે ઉઠીએ, જ્યારે ઊંઘવું હોય ત્યારે ઊંઘીએ, વાંચવું હોય તો વાંચીએ નહિંતર મોબાઇલ ફેરવ્યા કરીએ, કામ પર જવું હોય તો જઈએ નહિતર ગપાટા માર્યા કરીએ. આઝાદ પંખીઓ આપણે સૌ. વાઘ, સિંહ, દીપડાં, હરણ, ગાય, હાથી, ઘોડા, હંસ, કાગડા, ચકલી, મોર, પોપટ, માખી, મચ્છર વગેરે અસંખ્ય જીવરાશિઓના સમૂહને ન સમજાય તેની આપણને ખબર પડી જાય. આપણાં વૈજ્ઞાનિકોએ અનેક શોધખોળો કરી આપણું જીવન સુખમય બનાવી દીધું છે. વિશાળ પૃથ્વી પટ પર ૬૦-૭૦-૮૦ વરસનું આયખું લીધેલા આપણે જાણે તેના બેતાજ બાદશાહ હોઈએ તેમ જીવીએ છીએ. જાણે અમર પટ્ટો લઈને આવ્યા હોય. બુદ્ધિ કોના બાપની? વિચાર બડો સાર છે તેના રૂપિયા એક હજાર છે. મનુષ્ય બુદ્ધિની વિચાર કરવાની શક્તિએ તેને અવનવી વિદ્યા શોધતો અને શીખતો કરી વિરાટ બ્રહ્માંડનું માપ કાઢતો કરી દીધો છે. નજીવી આંખે દેખાય તેનાથી મહા વિરાટ આકાશને તેણે દૂરબીનથી જોયું અને પછી તો દૂરબીન એવું વિકસાવ્યું કે છેલ્લે આકાશમાં મૂકેલા જેમ્સ વેબ સ્પેસ ટેલિસ્કોપથી પાંચસો કે હજાર કરોડ વર્ષ પહેલાં આપણું બ્રહ્માંડ કેવું હતું તેનો ફોટો બનાવી રજૂ કરી દેવામાં આવે છે. બધાંને થતું હશે કે જે પળ ગઈ તેનો ફોટો ન પડી શકે તો પછી પાંચસો કરોડ વર્ષ પહેલાંનો ફોટો કેવી રીતે પડે? માણસે પ્રકાશના કિરણોનો અભ્યાસ કર્યો. સફેદ પ્રકાશના એક કિરણમાં મનુષ્યની આંખે દેખાતાં જુદીજુદી તરંગ લંબાઈ અને આવર્તનનો અભ્યાસ કરી સાત રંગો ઓળખી પાડ્યાં પછી તેમાં વધું સૂક્ષ્મ અભ્યાસ કરી આંખે ન દેખાતાં પરંતુ છે તેવાં ગામા, એક્સ રે, અલ્ટ્રાવાયોલેટ, ઈન્ફ્રારેડ, રેડિયોવેવ, માઈક્રોવેવ વગેરે શોધી કાઢ્યાં. આપણાંથી લાખો કરોડો વર્ષ દૂર રહેલાં અવકાશી પદાર્થોનો પ્રકાશ આપણે ત્યાં હજી હવે પહોંચે તેને ઝીલીને કરોડો વર્ષ પહેલાં તે કેવાં હતાં તેનું ફોટો બનાવી લઈએ. લાગે છે ને અચરજ જેવું? આપણો સૂરજ પણ આપણને આઠ મિનિટ વીસ સેકંડ પહેલાંનો અને ચંદ્ર પણ એક મિનિટ ૨૬ સેકંડ પહેલાંનો દેખાય છે. પ્રકાશનું કિરણ પદાર્થને અથડાઈને આપણી આંખમાં પડે પછી આપણને દેખાય. તેથી જે પણ જોઈએ તે બધું ભૂતકાળ જ છે. પ્રકાશની ઝડપ કેટલી? એક સેકંડમાં ત્રણ લાખ કિલોમીટર. એક વર્ષમાં આ ઝડપે પ્રકાશ ગતિ કરે તેને પ્રકાશ વર્ષ કહેવાય અને એ રીતે લાખો કરોડો પ્રકાશ વર્ષ દૂર રહેલાં અવકાશી પદાર્થોનું તેના પ્રકાશ કિરણોને પકડીને તે આપણાંથી કેટલાં દૂર છે તેનું માપ કાઢી લેવાય. સૂરજ તે રીતે આપણાંથી ૧૪ કરોડ ૯૦ લાખ કિલોમીટર અને ચંદ્ર ત્રણ લાખ ચોર્યાસી હજાર કિલોમીટર દૂર છે. આ વિશ્વ એક હરતી ફરતી ટ્રેન છે. આપણી પૃથ્વી ટ્રેન પણ પોતાની ધરી પર કલાકના ૧૬૦૦ કિલોમીટરની ઝડપે ફરી ચોવીસ કલાકમાં એક આંટો પૂરો કરે; અને સૂર્યની આજુબાજુ પ્રદક્ષિણા કરવાં કલાકનાં એક લાખ સાત હજાર કિલોમીટરની ઝડપે ફરે ત્યારે ૩૬૫ દિવસે એક ચક્કર પૂરું કરે. આપણે કાર કે બસમાં બેસીએ ત્યારે ૬૦-૭૦ કિલોમીટરથી ઝડપ વધે એટલે જીવ તાળવે ચોંટી જાય. તેની સામે આ ઝડપની તો કલ્પના જ ક્યાંથી કરીએ? આપણું દેખાઈ રહેલું વિશ્વ અનેક રહસ્યોથી ભરેલું છે. આપણું સૂર્ય મંડળ તો તેનો એક કણ જ સમજી લો. વિશાળ દેખાતાં સૂર્યના બે ટકા માલમાં પૃથ્વી, ગુરૂ, શનિ, મંગળ, શુક્ર, બુધ, યુરેનસ, નેપ્ચ્યુન, તથા તેના ચંદ્રો આવી જાય. પરંતુ તે બધાં મળી આપણી દાદી નિહારિકા આકાશ ગંગાના કુટુંબનો સાત કરોડ ત્રીસ લાખમો ભાગ થાય. આપણી આકાશગંગાનો વ્યાસ એક લાખ પ્રકાશ વર્ષ છે, અને તેના કુટુંબમાં આપણાં સૂર્ય મંડળ જેવાં દશ હજાર કરોડથી ચાલીસ હજાર કરોડ તારા સમૂહો છે. વાત અહીં અટકતી નથી. આપણાં એક દેખાતાં બ્રહ્માંડમાં આપણી દાદી આકાશગંગા જેવી એકસો કરોડ ગેલેક્સીઓ છે. વળી આ તો થઈ વાત આપણાં બ્રહ્માંડની. તેની પેલે પાર બીજા કેટલાં બ્રહ્માંડ છે તેની ખબર નથી. હશે બીજા કરોડો, ખરબો. ભાગવતના પંડિતોએ કલ્પના કરી હતી કે ભગવાન વિષ્ણુના એક રુવાંડે કરોડો બ્રહ્માંડ નાચે છે તે ઉક્તિ સાચી જણાય. આવા વિરાટમાં આપણને મળેલો ચૈતન્ય જીવન, મનુષ્ય અવતાર કેટલો કિંમતી ગણાય? પળ પળ ચેતનાના સમુદ્રમાં ગોતાં મારતો આ જીવન સંસાર સાગરમાં ડૂબી પોતાના ચૈતન્ય આત્મ સ્વરૂપને ભૂલી દુઃખી દુઃખી દેખાય ત્યારે મૂંઝવણ થાય. આમ તે કેમ? નાના કૂવાના દેડકાંની જેમ ફૂલે, જરીક કૂદે અને પછી રામ થઈ જાય. આત્માનંદ ને દુઃખ કેવું? પરંતું તે માટે આત્માનંદને ઓળખવો પડે. ગંગા સતી કહેતાં, વીજળીને ચમકારે મોતીડાં પરોવો પાનબાઈ, અચાનક અંધારા થાશે જી. સાવધાન થઈ જાઓ. અમૂલ્ય હીરો મળ્યો છે તેના ચૈતન્યનો લાભ ઉછાવી માલામાલ થઈ જવાનો અવસર આ મનખા દેહ છે. ખુદ આનંદિત રહીએ અને આસપાસના જગતને આનંદિત રાખીએ. ૨૧૬૦૦ શ્વાસની દૈનિક દોરીને સદાચારમાં વાપરી જીવન ધન્ય કરી માં પૃથ્વીનું ઋણ ચૂકવી જઈએ. પૂનમચંદ ૨૧ માર્ચ ૨૦૨૫

Read More

Who will take responsibility?

Who will take responsibility? A male patient of 65 years from a humble background brought to the ICU of a public hospital with a complaint of cardiac problem. The patient was put on oxygen support but suddenly at around 10.30 AM he suffered heart arrest, his heart and breathing stopped. The doctors on duty revived his heart by performing CPR (cardiopulmonary resuscitation) for 3-5 minutes but his breath was not returned, therefore there was urgent need of intubation into patient’s airway to supply direct oxygen to the lungs via a ventilator. He has no son therefore his married daughter brought him to the hospital. She was called immediately and asked for her consent for the intubation. But a poor and illiterate lady couldn’t understand the need of inserting pipe into the airway and questioned how then her father would eat. The doctor on duty explained that without intubation he won’t survive as his breathing has stopped. If she doesn’t give consent her father would die and she may instead worrying for his food carry the dead body. The lady was neither saying yes nor no, instead asked when was his father brought he was conscious and was talking well. What has happened to him after the treatment? The team of doctors were worrying because they were losing golden minutes. After persuasion for 10-15 minutes she put her thumb mark on the paper of granting consent. But as soon as the team was about to intubate, her elder sister arrived and said no to the procedure. She was also illiterate and didn’t understand the need for the intubation. The younger sister joined the voice of the elder and both held up the procedure once again. Meantime, the patient had another heart arrest. He was revived once again with CPR. One team of doctors and brothers were busy in getting the intubation set and ventilator ready and couple of doctors were explaining the seriousness of the moment to the illiterate sisters. At last they put their thumbs mark on the paper. It took almost 25-30 minutes in getting consent of the illiterate relatives. The patient was intubated, oxygen pumped in the lungs directly, iv fluids and injections infused and the monitor displayed BP and other vital parameters in range. Whether his own breathing will respond to the machine breathing or not is a matter of destiny. At that moment the doctors succeeded in buying time to his life line but what about those 25-30 golden minutes lost in taking consent of the relative of the patient. Is it a procedural lacuna in the system of saving a life in which medically literate doctors have to explain and convince the medically illiterate relatives of the patient for granting their consent for life saving procedure? Luckily the team of doctors was present in this case to revive the patient. But do we have sufficient set up and staff to attend emergencies in the duty changing hours, night shifts and weekends? One senior doctor told me that the ICU could be recording more deaths in very early in the morning when the staff on duty is drowsy and if the chalked oxygen pipe goes unnoticed, the patient on oxygen support may die. The case has brought out social weakness too. The patient has no son, has three daughters, all married. Two of his illiterate daughters brought him to the hospital but their husbands were away. In absence of a male member, the ladies had no idea to how to respond to the queries of the doctor. When the nurse on the desk asked one of the ladies, can’t you sign. ‘My father was poor and therefore we couldn’t go to school but went for labour’, she replied. It is good that welfare State and public institutions are attending free health care needs of the poor. But what about the traumatic condition of the poor senior citizens without son living in backward society? India is growing fast economically but seems silent on social reforms. Punamchand 5 March 2025 NB: The patient died therafter at 3.30 PM same day. He was brought in critical condition with very low hemoglobin. The procedure prescribed for taking consent of the relative is a safety guard to the doctors against medicoleagl cases.

Read More

सवितृःगायत्री

सवितृःगायत्री गायत्री मूलतः वेदों का छंद है। ८-८-८ अक्षरों (कुल २४ अक्षर) के त्रिपद गायत्री छंद में कुल २४५६ ऋचाएँ श्रुत की गई है। जिसे हम गायत्री मंत्र कहते हैं वह ऋग्वेद की मूल ऋचा (३.६२.१०) त्रिपद है। तत्स॑वि॒तुर्वरे॑ण्यं॒ भर्गो॑ दे॒वस्य॑ धीमहि । धियो॒ यो न॑: प्रचो॒दया॑त् ॥ इसमें ॐ और यजुर्वेद के अध्याय ३६.३ में भूर्भुवः स्वः जोड़कर चतुष्पद गायत्री मंत्र रचाया है। इस मंत्र के ऋषि विश्वामित्र हैं और देवता सविता हैं। सुबह सूर्योदय से पहले सूर्य की लाल रश्मियों से सुशोभित पूर्वी आकाश को सविता कहते है। इस रश्मियों का वरण तन और मन दोनों को तंदुरुस्त एवं बुद्धि प्रदान करता है। सही बुद्धि अच्छे कर्मों को बढ़ावा देती। मन को भी सविता माना गया है जिसमें परमात्मा की चैतन्य शक्ति अनवरत प्रवाहित है।इस प्रवाह का सात्विक उपयोग कर कोई भी मनुष्य अपने जीवन को उन्नत बना लेता है। मंत्र संदेश है। जीवन जीने का मार्गदर्शन है। उसके अनुसार चलें तो फ़ायदा बाक़ी रट्टा तो तोते को सीखाओ तो वह भी मारेंगे। सविता देव की उपासना करें और उसकी रश्मियों के तेज से बढ़ी बुद्धि के द्वारा सत्कर्म की और प्रशस्त हो। पूनमचंद ३ मार्च २०२५

Read More

એ પોપટ

એ પોપટ નાનપણમાં બાળવાર્તા સાંભળેલી. એક પોપટ આળસું, કામ ધંધો કંઈ કરે નહીં અને ઘરના રોટલે ધિન્તાક કરે. છેવટે પોપટી માંએ તેને ઘર બહાર કાઢી મૂક્યો. પોપટ તો દૂર ચાલ્યો ગયો. ત્યાં આંબાવાડિયું આવ્યું એટલે તેમાં રોકાઈ ગયો. આંબે મોર આવે, કેરી આવે, પોપટને તો મજા પડી ગઈ. તેને થયું લાવ મારી માવડીને કહેવડાવું કે પોપટ ભૂખ્યો નથી, પોપટ તરસ્યો નથી, પોપટ આંબાની ડાળ, પોપટ સરોવરની પાળ, પોપટ કાચી કેરી ખાય, પોપટ પાકી કેરી ખાય, પોપટ ટહુકા કરે. તેણે ગાયોના ગોવાળને વિનંતી કરી કે તેની માડીને સંદેશો આપી આવે કે પોપટ ભૂખ્યો નથી, પોપટ તરસ્યો નથી, પોપટ આંબાની ડાળ, પોપટ સરોવરની પાળ, પોપટ કાચી કેરી ખાય, પોપટ પાકી કેરી ખાય, પોપટ ટહુકા કરે. પરંતુ ગોવાળ કહે મારી ગાયોને એકલી મૂકી ન જવાય. તેણે પોપટને શાંતવના આપવાં એક ગાય ભેટ આપી. પછી તો ભેંસ ચરાવનારાએ ભેંસ, બકરી ચરાવનારાએ બકરી, ઘેટાં ચરાવનારાએ ધેટું, ઘોડા ચરાવનારાએ ઘોડો, ઊંટ ચરાવનારાએ ઊંટ, હાથી ચરાવનારાએ હાથી ભેંટ આપ્યો. એમ એક પછી એક બધાં પોપટને ભેટ આપતાં ગયા. પોપટે તે બધાંને વેચી ખૂબ બધાં પૈસા મળ્યાં તેનાં દાગીના ઘડાવી પહેર્યા અને સોનાના સિક્કા બધાં પાંખમાં ભરી પોતાની માં ને જાતે ખુશીના સમાચાર આપવા નીકળી પડ્યો. માં ના દરવાજે આવી તેણે અવાજ કર્યો. બારણાં ઉઘાડો, ઢોલિયા ઢળાવો, શરણાઈઓ વગડાવો. પરંતુ રાત પડી ગઈ હતી તેથી ચોરની બીકે ના માંએ દરવાજો ખોલ્યો કે ના બહેને. પોપટ પછી દાદીને ઘેર ગયો. દાદીએ દરવાજો ખોલી તેને મીઠા લાડથી વધાવ્યો. પોપટે પાંખો ખોલી દાદી સામે ધન ઠલવ્યું અને દાદીને માંડીને બધી વાત કરી. પછી સવાર પડી એટલે માં, બહેન, કુટુંબીઓ ભેળાં થયાં અને પોપટ ધન કમાઈ પાછો આવ્યો તે જાણી ખૂબ રાજી થયાં. તેને અભિનંદન આપ્યાં. તેના ઓવારણાં લીધાં અને તેની ખૂબ જ આગતા સ્વાગતા કરી. સૌએ મજા કરી. પોપટ આમ તો મોજીલું પક્ષી. તેની ગ્રહણ શક્તિ ઊંચી અને માણસના અવાજની નકલ કરી બોલવામાં ફાવટ તેથી મનુષ્ય જાતિનું પ્રિય પક્ષી. પઢો રે પોપટ રાજા રામનો. રાજાનો પોપટ, બે પ્રેમીઓનો પોપટ, પાંજરાનો પોપટ, એવાં પોપટના ઘણાં રૂપ. બળકોને તો તે ખૂબ જ ગમે. પોપટ-મિઠ્ઠુ કરી પાંજરાના પોપટને રમાડવા બાળકોમાં હોડ જામે. પરણેલી મહિલાઓને તો પોપટ એટલો ગમે કે સાડીઓની ભાતમાં મોર અને પોપટ ન હોય તો તેવી સાડી ન ગમાડે. તોરણે પોપટ, માંડવે પોપટ, રંગોળીમાં પોપટ. પોપટીયા ભાત એટલે ખુશહાલી અને જાહોજલાલીની નિશાની. પોપટની ગ્રહણ શક્તિ અને બોલાવે તેમ બોલવાની આદતને કારણે જ કેટલીક વાર આજ્ઞાંકિત સેવક ને માલિકનો પોપટ કે આજ્ઞાંકિત પતિને પત્નીનો પોપટ કહી નવાજવામાં આવે છે. લાડમાં બગડેલાં બાળકને પણ માંનો પોપટ કે દાદીનો પોપટ કહેવાય છે. પહેલાં તો જમાઈ ચશ્માવાળો હોય તો સાસરીમાં તેનું નામ પોપટલાલ પડી જતું. વધારે પુસ્તક વાંચેલો પતિ વધારે કેળવાયેલો હોય તેથી પતિનો આજ્ઞાંકિત થતાં વાર નહીં લાગતી હોય. પરણેલી સ્ત્રીઓ આ કારણે તો સાડીમાં પોપટ ભાત નહીં ગમાડતી હોય? નાકના આકાર પરથી કોઈક પોપટલાલ નામ સહન કરી લે પરંતુ પત્નીનો પોપટલાલ કહે તો કેટલાક પતિના પતિપણાના અહંકારને ચોટ પહોંચતી. આપણે ત્યાં પણ માં ના લાડ લડાવેલા કે દાદીના લાડ લડાવેલા કે પત્નીએ પોપટ બનાવેલા પોપટ જરૂર જોવા મળતા હશે. થોડા દિવસ પહેલાં ઉંઝા ગયેલો. ત્યાં ઉમિયા માતાના મંદિરે પોપટો ઉડતા જોયાં. ત્યાંના પોપટોને સાકરિયા ચણવાની આદત. મંદિરની દિવાલે આવીને બેસે અને કોઈ હથેળીમાં સાકરિયા રાખી ધરે તો હથેળીમાં આવી સાકરિયું ચણી જાય. ઉંઝાના પોપટો સાકરિયા ખાઈ ખાઈને ક્યારેક એટલા ધરાઈ જાય કે પછી સાકરિયા ભરેલો હાથ હોય તો પણ તેની સામે નજર ન કરે. વાર્તાના પોપટને તો કામ કર્યા વિના ધન મળી ગયું પરંતુ આ જગતમાં કમાયા વિના કોઈનું ભલું થતું નથી. એટલે પોપટ બનો તેનો વાંધો નહીં પરંતુ પુરુષાર્થ કરવાનું ન ભૂલશો. કેટલાક માણસો વળી દેખાય પોપટ જેવા પણ નીકળે સૂડા (પોપટ જેવું પક્ષી, મીઠું બોલી છેતરે). લોકગીતમાં તેથી જ ગવાયું “હે અલ્યા પોપટ જોણીને મેં તો પોંજરું ઘડાયું લ્યા સૂડલા, એ સૂડલા,સૂડલા,સૂડલા તારી બોલી મને મેઠી મેઠી લાગે..” પોપટની કરો મોજ પણ સૂડલાથી રહો સાવધાન. પૂનમચંદ ૩ માર્ચ ૨૦૨૫

Read More